โรคเกลียดวันจันทร์ ความเครียดจากงานที่สะสมจนกระทบใจ
ความรู้สึกไม่อยากลุกจากเตียงในเช้าวันจันทร์ รู้สึกอึดอั […]
อารมณ์ขึ้นลงเป็นเรื่องธรรมดา บางวันอาจรู้สึกมีความสุข พลังเต็มเปี่ยม แต่บางวันก็เศร้า หดหู่ หรืออ่อนเพลีย ความผันผวนเหล่านี้ไม่ได้หมายความว่าเป็น โรคไบโพลาร์ (Bipolar Disorder) ซึ่งเป็นภาวะทางจิตเวชที่ซับซ้อนกว่านั้นมาก และไม่ใช่เพียงการ “อารมณ์เปลี่ยนง่าย” ตามที่หลายคนเข้าใจผิด
โรคไบโพลาร์ คืออะไร
โรคไบโพลาร์ หรือ โรคอารมณ์สองขั้ว เป็นภาวะผิดปกติของการควบคุมอารมณ์ ผู้ป่วยจะมีช่วงที่อารมณ์สูงผิดปกติ (ภาวะแมเนีย หรือ Hypomania) สลับกับช่วงที่อารมณ์ต่ำ (ภาวะซึมเศร้า) โดยแต่ละช่วงมักกินเวลาหลายวันถึงหลายสัปดาห์ และส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันอย่างชัดเจน
อาการในภาวะแมเนีย
- พูดมาก คิดเร็ว หยุดไม่ค่อยได้
- พลังงานสูงผิดปกติ นอนน้อยแต่ไม่รู้สึกเหนื่อย
- ใช้เงินสุรุ่ยสุร่าย หรือตัดสินใจเสี่ยงโดยไม่คิด
- หงุดหงิดง่ายหรือโมโหรุนแรง
- รู้สึกมั่นใจในตัวเองเกินจริง
อาการในภาวะซึมเศร้า
- รู้สึกเศร้า หดหู่ สิ้นหวังเกือบทั้งวัน
- หมดความสนใจในสิ่งที่เคยชอบ
- นอนมากหรือนอนไม่หลับ
- เหนื่อยง่าย ไม่มีแรง
- รู้สึกไร้ค่า โทษตัวเอง
- บางรายอาจคิดทำร้ายตัวเอง
ทำไมมักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นแค่ “อารมณ์ขึ้น ๆ ลง ๆ”
- คนทั่วไปก็มีอารมณ์เปลี่ยนแปลง จึงคิดว่าผู้ป่วยไบโพลาร์ก็เพียง “ขี้อารมณ์”
- อาการไม่ได้เกิดตลอดเวลา แต่เป็นช่วง ๆ ทำให้คนรอบตัวสับสน
- ขาดความรู้ความเข้าใจ สื่อและสังคมใช้คำว่า “ไบโพลาร์” กับพฤติกรรมเปลี่ยนใจง่าย ซึ่งไม่ถูกต้อง
ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคไบโพลาร์
- พันธุกรรม หากครอบครัวมีประวัติ จะเพิ่มความเสี่ยง
- สมอง ความผิดปกติของสารสื่อประสาทที่ควบคุมอารมณ์
- สิ่งแวดล้อม ความเครียดรุนแรง ประสบการณ์สะเทือนใจ หรือการใช้สารเสพติด
ผลกระทบต่อชีวิตโรคไบโพลาร์ส่งผลต่อหลายด้าน
- การทำงาน ผลผลิตไม่สม่ำเสมอ บางช่วงทำงานได้มาก บางช่วงแทบทำไม่ได้เลย
- การเงิน การตัดสินใจเสี่ยงในช่วงแมเนียอาจทำให้เกิดหนี้สิน
- ความสัมพันธ์ คนรอบข้างไม่เข้าใจพฤติกรรมที่เปลี่ยนไป ทำให้เกิดความขัดแย้ง
- สุขภาพจิต เสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้าและการทำร้ายตัวเอง
การวินิจฉัยและการรักษา
การวินิจฉัย
ต้องอาศัยการประเมินโดยจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยา ไม่สามารถตัดสินจากการสังเกตเพียงผิวเผิน
การรักษา
- ยารักษาอารมณ์ (Mood Stabilizers) เช่น ลิเทียม
- ยาต้านซึมเศร้า ใช้ในบางกรณีร่วมกับ Mood Stabilizers
- จิตบำบัด (Psychotherapy) ช่วยให้ผู้ป่วยรู้จักอาการและรับมืออย่างเหมาะสม
- การดูแลตนเอง เช่น การนอนตรงเวลา ออกกำลังกาย และหลีกเลี่ยงสารกระตุ้น
โรคไบโพลาร์ไม่ใช่เพียงอารมณ์ขึ้น ๆ ลง ๆ แต่เป็นความผิดปกติทางสมองและจิตใจที่ต้องได้รับการรักษาอย่างจริงจัง ความเข้าใจผิดที่มองว่าเป็นเพียง “คนขี้อารมณ์” ทำให้ผู้ป่วยจำนวนมากไม่ได้รับการดูแลที่เหมาะสม การให้ความรู้แก่สังคมจึงสำคัญ เพื่อให้ผู้ป่วยไบโพลาร์ได้รับการยอมรับ เข้าใจ และสามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีคุณภาพมากขึ้น
เขียน/เรียบเรียง โดย: ClinicInsights.asia
