ของแพง ค่าใช้จ่ายสูง หนี้สินสะสม จนเกิดความเครียดเรื้อรัง

“เงินไม่พอใช้… แต่รายจ่ายไม่เคยหยุด” เปิดแอปธนาคารแล้วใจหาย เพราะเงินเหลือน้อยกว่าที่คิด ต้องกู้ดอกเบี้ยสูง เพื่อใช้หนี้เดิม วนลูปไม่รู้จบ บอกตัวเองว่า “เดือนหน้าจะดีขึ้น” แต่เดือนหน้ามาก็ยังเหมือนเดิม

นี่คือจุดเริ่มต้นของ “ความเครียดเรื้อรัง” ที่หลายคนกำลังเผชิญในยุคที่ค่าครองชีพสูง แต่เงินเดือนเพิ่งได้นิดเดียว เราถูกบีบให้ใช้จ่ายมากกว่าที่มีและเมื่อความกดดันทางการเงินสะสมไปนาน ๆ มันจะส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิตมากกว่าที่คิด

สถิติที่น่าตกใจ

7 ใน 10 คนไทยมีปัญหาหนี้สิน 6 ใน 10 คนเครียดเรื่องเงินเป็นประจำ ความเครียดเรื่องเงินเป็นสาเหตุการหย่าร้าง อันดับ 1

 สัญญาณที่บ่งบอกว่าเงินกำลังกลายเป็นปัญหาหนักใจ

 ผลกระทบต่อความสัมพันธ์

•  ทะเลาะกับคนในครอบครัวบ่อยขึ้น โดยเฉพาะเรื่องการใช้จ่าย
•  หลีกเลี่ยงเพื่อนฝูง ไม่อยากไปกินข้าวหรือเที่ยวด้วย
• ไม่อยากเข้าสังคม กลัวต้องจ่ายเงิน หรือโดนถามเรื่องงาน
•  รู้สึกอับอายเมื่อคนอื่นรู้ว่าเรามีปัญหาเงิน
• หงุดหงิดง่าย เอาเรื่องเงินมาโมโหใส่คนใกล้ชิด

 ผลกระทบต่อสุขภาพกาย

•  นอนไม่หลับ คิดเรื่องหนี้ตลอดเวลา วนซ้ำในหัว
•  ตื่นตอนกลางดึก กังวลเรื่องเงิน แล้วกลับนอนไม่ได้
•  ปวดหัว ปวดขมับ จากความเครียดเรื้อรัง
•  กินไม่ได้ หรือกินมากเกินไปเพื่อระบาย
•  เจ็บป่วยง่าย เพราะภูมิคุ้มกันตกจากความเครียด

 ผลกระทบต่อจิตใจ

•  เริ่มรู้สึกว่า “ไม่มีทางออก” หมดหวังกับชีวิต
•  คิดว่าตัวเองล้มเหลว ไร้ค่า เป็นภาระของคนอื่น
•  วิตกกังวลตลอดเวลา แม้แต่เรื่องเล็กๆ ก็กลัว
•  หยุดทำสิ่งที่เคยชอบ เพราะ “ไม่มีเงิน” หรือ “ไม่มีแรงใจ”
•  เริ่มมีความคิดทำร้ายตัวเอง หรือหนีจากปัญหา

 ผลกระทบต่อการทำงาน

•  สมาธิแย่ลง ทำงานไม่มีประสิทธิภาพ
•  ขาดงานบ่อย เพราะไม่มีแรงใจ หรือป่วย
•  กลัดกลุ้มเรื่องอนาคตการงาน กลัวถูกไล่ออก
•  ไม่กล้าเจรจาขึ้นเงินเดือน เพราะรู้สึกว่าตัวเองไม่มีค่า

 วิธีรับมือเบื้องต้น 

วางแผนจัดการหนี้และค่าใช้จ่าย

หรือจดบันทึกรายรับ-รายจ่าย เป็นเวลา 1 เดือน ให้ครบทุกรายการ ดูว่าเงินหายไปไหนจริงๆ (มักจะเป็นค่าใช้จ่ายเล็กๆ น้อยๆ) แยกรายจ่าย “จำเป็น” กับ “อยาก” และตัดรายจ่ายที่ไม่จำเป็น เช่น แอปพรีเมียม ของขบเคี้ยว

ใช้กฎ 50/30/20

• 50% = ค่าใช้จ่ายจำเป็น (ค่าเช่า อาหาร เดินทาง)
• 30% = ค่าใช้จ่ายความสุข (เที่ยว ของใช้ ความบันเทิง)
• 20% = เก็บออม และจ่ายหนี้

 จัดการหนี้อย่างเป็นระบบ

ใช้วิธี Debt Snowball จ่ายหนี้น้อยก่อน เพื่อให้เกิดแรงจูงใจ หรือ Debt Avalanche จ่ายหนี้ดอกเบิ้ยสูงก่อน เพื่อประหยัดเงิน ปรึกษาธนาคารเรื่องการปรับโครงสร้างหนี้

 พักผ่อนให้สมองได้คลายเครียด

•  ฝึกการหายใจลึก เมื่อเครียดเรื่องเงิน (หายใจเข้า 4 จังหวะ กลั้น 4 จังหวะ ออก 4 จังหวะ)
•  ตั้งเวลา “ห้ามคิดเรื่องเงิน” เช่น หลัง 20:00 ห้ามคิดเรื่องนี้
•  นอนให้เพียงพอ อย่างน้อย 7 ชั่วโมง แม้จะมีเรื่องกังวล
•  ทำสมาธิ หรือ โยคะ 10-15 นาทีต่อวัน

 ทำกิจกรรมที่ช่วยเบี่ยงเบนความคิด

•  ออกกำลังกายฟรีๆ เดิน วิ่งในสวน ยิมในสวนสาธารณะ
•  ฟังเพลง หรือ ดูหนัง (ใน Netflix ที่มีอยู่แล้ว หรือ YouTube ฟรี)
•  อ่านหนังสือ ในห้องสมุดประจำตำบล (ฟรี)
•  ปลูกผัก หรือ ดูแลต้นไม้ ประหยัดค่าอาหาร ได้ผ่อนคลายด้วย
•  ทำอาหารเอง แทนการสั่งข้าว ทั้งประหยัดและสนุก

ขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ

• ปรึกษานักวางแผนการเงิน (Financial Planner) หากกังวลเรื่องเงินมาก หลายธนาคารให้บริการปรึกษาฟรีสำหรับลูกค้า มีคอร์สออนไลน์สอนวางแผนการเงินฟรีมากมาย
• ปรึกษาที่ปรึกษาทางกฎหมาย หากหนี้สินรุนแรง ศูนย์ให้คำปรึกษาทางกฎหมายฟรีในแต่ละจังหวัด
• สำนักงานคุ้มครองผู้บริโภค
•  สร้างเครือข่ายช่วยเหลือ คุยกับคนที่ไว้ใจ เพื่อระบายความรู้สึก ไม่ใช่ขอเงิน  หากลุ่มช่วยเหลือกัน เช่น กลุ่มแชร์ค่าใช้จ่าย หรือแลกเปลี่ยนบริการ  หาแหล่งรายได้เสริม ที่สามารถทำได้นอกเวลา ขายของออนไลน์ ทำอาหาร รับจ้างงานสั้น ใช้ทักษะที่มี เช่น สอนพิเศษ แปลงาน ออกแบบ

เปลี่ยนมุมมองต่อเงิน

•  เงินไม่ได้กำหนดความเป็นคน คุณค่าของคุณไม่ได้อยู่ที่ยอดในบัญชี
•  ทุกคนมีช่วงที่ยากลำบาก คุณไม่ได้อยู่คนเดียว
•  เน้นสิ่งที่มี มากกว่าสิ่งที่ไม่มี
• สุขภาพที่ดี ครอบครัวที่รักกัน เพื่อนที่ใส่ใจ ทักษะ ประสบการณ์ ความรู้ที่สะสมมา

 เมื่อไหร่ควรขอความช่วยเหลือทันที

ความเครียดรุนแรงกว่า 2 สัปดาห์ ส่งผลต่อการใช้ชีวิต มีความคิดทำร้ายตัวเอง หรือหนีจากปัญหาใช้สารเสพติด แอลกอฮอล์ เพื่อหนีความเจ็บปวดความสัมพันธ์ในครอบครัวเสียหายรุนแรง

สายด่วนที่ช่วยได้

สายด่วนสุขภาพจิต : 1323 (24 ชั่วโมง ฟรี)

ศูนย์คุ้มครองผู้บริโภค : 1166

สายด่วนปัญหาหนี้สิน : 1111

เพราะสุขภาพใจสำคัญไม่แพ้กระเป๋าสตางค์ครับ เงินเป็นเครื่องมือในการใช้ชีวิต ไม่ใช่เป้าหมายของชีวิต การมีเงินเยอะแต่ไม่มีความสุข ก็ไม่มีความหมาย การมีเงินน้อยแต่มีใจที่สุขใจ จะทำให้เราสู้ต่อไปได้  จำไว้เสมอว่า ปัญหาการเงินแก้ได้ แต่สุขภาพจิตที่เสียไปแล้ว จะใช้เวลาถึงจะกลับมา