อยากมีลูกต้องเลิกดื่มไหม? ปัจจัยเล็ก ๆ ที่อาจสะเทือนสมดุลการตั้งครรภ์
การสร้างครอบครัว คือ ความฝันของคู่รักหลายคู่ แต่บางครั้ […]
“การมีลูก” อาจดูเหมือนเรื่องธรรมชาติ แต่ในความเป็นจริงกลับไม่ง่ายเสมอไป ปัจจุบันมีคู่รักจำนวนไม่น้อยที่พยายามตั้งครรภ์เป็นเวลานานแต่ไม่สำเร็จ และบางครั้งก็ไม่รู้ด้วยซ้ำว่าตัวเองมีความเสี่ยงอยู่หรือไม่ ภาวะมีบุตรยาก (Infertility) หมายถึง การที่คู่สมรสพยายามมีบุตรโดยไม่คุมกำเนิดอย่างน้อย 1 ปีเต็ม แล้วไม่สำเร็จ สาเหตุอาจเกิดได้ทั้งจากฝ่ายหญิง ฝ่ายชาย หรือแม้กระทั่งทั้งสองฝ่ายร่วมกัน การสังเกตสัญญาณเบื้องต้นจึงเป็นวิธีง่าย ๆ ที่ช่วยให้รู้ว่าควรเข้าพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมหรือไม่
สัญญาณเสี่ยงในผู้หญิง
- ประจำเดือนผิดปกติ
- มาช้า มาขาด หรือมาไม่สม่ำเสมอ อาจเป็นสัญญาณว่าไข่ไม่ตกตามรอบ
- เลือดออกมากผิดปกติหรือปวดท้องรุนแรง อาจสัมพันธ์กับโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
- อายุมากกว่า 35 ปี
เมื่ออายุเพิ่มขึ้น คุณภาพและจำนวนของไข่จะลดลง โอกาสตั้งครรภ์ตามธรรมชาติจึงยากขึ้น
- เคยผ่าตัดอุ้งเชิงกรานหรือมีโรคในมดลูก
เช่น เนื้องอกมดลูก ซีสต์รังไข่ หรือเคยติดเชื้ออุ้งเชิงกราน ล้วนทำให้ท่อนำไข่เกิดพังผืดและเสี่ยงต่อภาวะมีบุตรยาก
- มีอาการฮอร์โมนผิดปกติ
ขนดก สิวขึ้นง่าย น้ำหนักเพิ่มรวดเร็ว อาจบ่งบอกถึงภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS)
สัญญาณเสี่ยงในผู้ชาย
- อัณฑะหรืออวัยวะสืบพันธุ์ผิดปกติ
เคยผ่าตัดอัณฑะ เคยเป็นคางทูมจนมีภาวะแทรกซ้อน หรือเคยบาดเจ็บบริเวณอัณฑะ
- ปัญหาเกี่ยวกับการแข็งตัวหรือหลั่งเร็ว
ทำให้การมีเพศสัมพันธ์ไม่สมบูรณ์จนลดโอกาสปฏิสนธิ
- เส้นเลือดขอดที่อัณฑะ (Varicocele)
ทำให้อุณหภูมิสูงกว่าปกติ ส่งผลเสียต่อการสร้างและคุณภาพอสุจิ
- พฤติกรรมเสี่ยง
การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ หรือใช้สารเสพติด ล้วนลดคุณภาพของอสุจิ
ปัจจัยร่วมที่กระทบทั้งสองฝ่าย
- น้ำหนักตัวผิดปกติ ทั้งอ้วนเกินไปหรือผอมเกินไป ส่งผลต่อสมดุลฮอร์โมน
- ความเครียดเรื้อรัง ฮอร์โมนความเครียดทำให้ร่างกายเสียสมดุล และลดความถี่ในการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่รู้ตัว
- พักผ่อนไม่เพียงพอ การนอนน้อยกระทบต่อการสร้างฮอร์โมนเพศทั้งชายและหญิง
- โรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดัน หรือโรคไทรอยด์ หากควบคุมไม่ดีจะส่งผลต่อระบบสืบพันธุ์
วิธีเช็กตัวเองเบื้องต้น
- ผู้หญิงควรสังเกตรอบเดือน หากผิดปกติบ่อย ๆ ควรพบแพทย์เพื่อตรวจฮอร์โมนและอัลตราซาวด์
- ผู้ชายที่แต่งงานมานานแต่ยังไม่สำเร็จ ควรตรวจน้ำอสุจิเพื่อดูจำนวนและคุณภาพ
- คู่รักที่พยายามมีบุตรเกิน 1 ปีโดยไม่คุมกำเนิด ควรเข้ารับการตรวจทั้งสองฝ่ายพร้อมกัน
ดูแลตัวเองเพื่อลดความเสี่ยง
- รักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์เหมาะสม
- เลือกรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูป
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอแต่ไม่หักโหม
- งดสูบบุหรี่และลดการดื่มแอลกอฮอล์
- พักผ่อนให้เพียงพอ
- ตรวจสุขภาพประจำปี โดยเฉพาะคู่รักที่กำลังวางแผนมีลูก
ภาวะมีบุตรยากเป็นเรื่องที่สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคู่ ไม่ว่าจะผู้หญิงหรือผู้ชาย การรู้จักสังเกตสัญญาณเตือนเล็ก ๆ ของร่างกายจึงเป็นเรื่องสำคัญ เพราะยิ่งตรวจพบเร็วก็ยิ่งมีโอกาสหาทางแก้ไขและรักษาได้เร็วขึ้นเช่นกัน “การไม่มีลูก” เป็นความผิดของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง แต่ควรมองว่าเป็นเรื่องของทั้งคู่ที่ต้องร่วมมือกันดูแลสุขภาพกายและใจ การปรึกษาแพทย์จะพาคุณเข้าใกล้ความฝันของการมีครอบครัวที่สมบูรณ์
เขียน/เรียบเรียง โดย: ClinicInsights.asia
