เจาะลึกความเสี่ยงจากนวดไทย ภัยเงียบที่หลายคนไม่ทันระวัง
การนวดไทย เป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมที่อยู่คู่สังคมไทยมา ด้ว […]
โรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง เป็นโรคที่อยู่ใกล้ตัวเรามากกว่าที่คิด คนจำนวนไม่น้อยกำลังเผชิญกับอาการเหล่านี้ หรือมีความเสี่ยงโดยไม่รู้ตัว และในหลายครอบครัวก็มีผู้สูงอายุที่ต้องกินยาเพื่อควบคุมโรคเหล่านี้อยู่ทุกวัน การดูแลตัวเอง แน่นอนว่ายาสมัยใหม่มีบทบาทสำคัญ แต่ก็มีอีกทางเลือกหนึ่งที่คนไทยคุ้นเคยและใช้สืบต่อกันมา คือ การใช้สมุนไพรไทย หลายชนิดมีคุณสมบัติที่น่าสนใจในการช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและความดัน
โรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง เข้าใจให้ชัดก่อนใช้สมุนไพร
เบาหวาน เกิดจากร่างกายไม่สามารถนำน้ำตาลไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง ส่วนความดันโลหิตสูง คือภาวะที่เลือดไหลเวียนผ่านหลอดเลือดด้วยแรงดันที่มากกว่าปกติ ทั้งสองโรคนี้สัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้ชีวิต เช่น อาหาร ความเครียด การพักผ่อน และการออกกำลังกาย หากปล่อยไว้โดยไม่ดูแลอย่างจริงจัง จะเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ ไตวาย ตาบอด และหลอดเลือดสมองตีบ
5 สมุนไพรไทยที่มีงานวิจัยรองรับว่าช่วยควบคุมเบาหวานและความดัน
- มะระขี้นก
มะระขี้นก มีสารที่ชื่อว่า “ชาร์แรนติน” (Charantin) ที่มีฤทธิ์ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 นอกจากนี้ยังมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยลดความเสี่ยงของโรคแทรกซ้อน
วิธีใช้ รับประทานมะระขี้นกสด ต้ม หรือนำมาปั่นเป็นน้ำดื่มในปริมาณพอเหมาะ (ไม่ควรเกินวันละ 1 แก้วเล็ก)
- อบเชย
อบเชย มีฤทธิ์ช่วยกระตุ้นการทำงานของอินซูลินตามธรรมชาติ มีการศึกษาที่พบว่าอบเชยช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด และไขมันในผู้ที่เป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ได้
วิธีใช้ นำผงอบเชยชงกับน้ำร้อนดื่ม หรือผสมในอาหาร (ควรเลือกอบเชยแท้ และใช้ในปริมาณไม่เกิน 1 ช้อนชาต่อวัน)
- กระเทียม
กระเทียม ไม่เพียงช่วยลดไขมันในเลือด แต่ยังช่วยลดความดันโลหิตโดยการขยายหลอดเลือดและลดการหดตัวของหลอดเลือด มีสารสำคัญคือ “อัลลิซิน” (Allicin)
วิธีใช้ บริโภคกระเทียมสด 1-2 กลีบต่อวัน หรือใช้ในการปรุงอาหารเป็นประจำ
- หญ้าหวาน
ใบหญ้าหวาน มีสารให้ความหวานตามธรรมชาติ แต่ไม่เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด เหมาะสำหรับใช้แทนน้ำตาลในอาหารและเครื่องดื่มของผู้ที่เป็นเบาหวาน
วิธีใช้ ใช้ใบแห้งต้มชาหรือผงหญ้าหวานแทนน้ำตาลในอาหาร
- กระเจี๊ยบแดง
มีฤทธิ์ช่วยขับปัสสาวะ ลดความดันโลหิต และยังมีสารแอนโทไซยานินที่ช่วยลดการอักเสบและควบคุมไขมันในเลือด
วิธีใช้ ต้มดื่มแบบไม่ใส่น้ำตาล หรือผสมมะนาวเล็กน้อยเพื่อเพิ่มรสชาติ
สมุนไพรไทยมีประโยชน์
งานวิจัยที่สนับสนุน แต่ควรเข้าใจว่า “สมุนไพรไม่ใช่ยารักษาโรคโดยตรง” โดยเฉพาะในกรณีที่ผู้ป่วยต้องการควบคุมระดับน้ำตาลหรือความดันให้คงที่ สมุนไพรเป็นเพียงเครื่องมือเสริมในการดูแลตนเอง ไม่สามารถใช้แทนยาของแพทย์ได้ทันที
สิ่งสำคัญคือ
- ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัวหรือกินยาประจำ
- ต้องใช้ในปริมาณที่เหมาะสม ไม่ใช้เกินขนาด
- หลีกเลี่ยงการใช้สมุนไพรหลายชนิดร่วมกันโดยไม่มีข้อมูลรองรับ
สมุนไพรในมุมมองแพทย์แผนไทย ปรับสมดุลร่างกายให้เหมาะกับธาตุ
ในแพทย์แผนไทย แนวคิดการดูแลสุขภาพจะเน้นที่การปรับธาตุให้สมดุล เช่น คนที่ธาตุไฟมากอาจมีแนวโน้มเป็นเบาหวานหรือความดันสูง และสมุนไพรบางชนิด เช่น น้ำว่านหางจระเข้ บอระเพ็ด หรือฟ้าทะลายโจร ก็ถูกใช้เพื่อปรับสมดุล การแพทย์แผนไทยจึงไม่ได้เน้นแค่ “รักษาอาการ” แต่ยังมองถึงพฤติกรรม อารมณ์ การกิน และการนอนของผู้ป่วยด้วย
ข้อควรรู้ก่อนใช้สมุนไพร
- ระวังอาการแพ้หรือผลข้างเคียง
สมุนไพรจะดูปลอดภัย แต่บางชนิดอาจทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น ผื่นขึ้น ปวดท้อง หรือท้องเสียได้ในบางคน - ไม่ใช้ร่วมกับยาโดยไม่ปรึกษาแพทย์
บางสมุนไพรอาจมีผลเสริมฤทธิ์หรือต้านฤทธิ์ยาบางชนิด เช่น กระเทียมอาจทำให้เลือดแข็งตัวยากในผู้ที่กินยาต้านการแข็งตัวของเลือดอยู่แล้ว - ไม่ควรใช้ต่อเนื่องเป็นเวลานานโดยไม่สังเกตอาการ
หากใช้ไปสักระยะแล้วอาการไม่ดีขึ้น ควรหยุดและปรึกษาแพทย์ทันที
แนวทางดูแลตัวเองร่วมกับการใช้สมุนไพร
เพื่อให้ได้ผลที่ดีจากสมุนไพรในการควบคุมเบาหวานและความดัน ควรมีแนวทางดูแลตัวเองควบคู่กันด้วย เช่น
- ปรับพฤติกรรมการกิน หลีกเลี่ยงอาหารมันจัด หวานจัด เค็มจัด
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เช่น เดินเร็ว 30 นาทีวันละ 5 วัน
- ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์
- พักผ่อนให้เพียงพอ ลดความเครียด
- ตรวจระดับน้ำตาลและความดันอย่างสม่ำเสมอ
สมุนไพรไทยมีศักยภาพในการดูแลสุขภาพ แต่จะได้ผลจริงก็ต่อเมื่อใช้ในบริบทที่ถูกต้อง ไม่ใช่ใช้แทนยา หรือใช้โดยไม่รู้จักร่างกายของตัวเอง หากคุณกำลังดูแลคนในครอบครัวที่มีเบาหวานหรือความดัน หรือเริ่มสังเกตว่าตัวเองมีความเสี่ยง การรู้จักสมุนไพรไทยคือสิ่งที่ดี แต่สิ่งสำคัญกว่าคือ “รู้จักร่างกายของตัวเอง” และเรียนรู้ที่จะใช้ชีวิตให้สมดุล
เขียน/เรียบเรียง โดย: ClinicInsights.asia
