หุ่นยนต์ฝึกเดิน นวัตกรรมที่คืนพลังชีวิต กรมการแพทย์มุ่งกระจายบริการ ลดความเหลื่อมล้ำทั่วประเทศ

เทคโนโลยีทางการแพทย์ก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะ “หุ่นยนต์ฝึกเดิน (Gait Training Robot)” ที่กรมการแพทย์ได้พัฒนาขึ้นและเริ่มนำมาใช้ในโรงพยาบาลสังกัด เพื่อช่วยฟื้นฟูผู้ป่วยที่สูญเสียความสามารถในการเดินจากโรคหลอดเลือดสมองหรืออุบัติเหตุร้ายแรง เป็นอีกระบบสาธารณสุขไทยที่นำ “นวัตกรรม” มาใช้เพื่อคืนคุณภาพชีวิตให้กับประชาชนอย่างเท่าเทียม

หุ่นยนต์ฝึกเดินคืออะไร และช่วยผู้ป่วยอย่างไร

หุ่นยนต์ฝึกเดิน เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ออกแบบมาเพื่อช่วยให้ผู้ป่วยที่สูญเสียการควบคุมกล้ามเนื้อขา หรือมีปัญหาการทรงตัวจากโรคทางระบบประสาท เช่น โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) โรคไขสันหลังบาดเจ็บ (Spinal Cord Injury) หรือสมองพิการ (Cerebral Palsy) ได้ “ฝึกเดินซ้ำ” อย่างถูกวิธีภายใต้การดูแลของแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู

ระบบหุ่นยนต์จะจำลองท่าทางการเดินที่ถูกต้อง โดยมีโครงสวมที่ขาและสะโพกช่วยพยุงน้ำหนักของผู้ป่วย พร้อมตรวจจับแรงกล้ามเนื้อ การเคลื่อนไหว และความสมดุลในแบบเรียลไทม์ ข้อมูลเหล่านี้ถูกนำไปใช้วิเคราะห์และปรับโปรแกรมการฝึกให้เหมาะกับแต่ละบุคคล 

คืนพลังชีวิตให้ผู้ป่วยจากโรคหลอดเลือดสมองและอุบัติเหตุ

ในแต่ละปี ประเทศไทยมีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองมากกว่า 250,000 ราย และกว่าครึ่งหนึ่งต้องเผชิญกับภาวะ “อัมพาตครึ่งซีก” ทำให้เดินไม่ได้หรือสูญเสียความสามารถในการใช้ชีวิตประจำวันอย่างอิสระ การนำหุ่นยนต์ฝึกเดินมาใช้จึงมีเป้าหมายสำคัญคือ “คืนความสามารถในการเคลื่อนไหว” และ “ลดการพึ่งพาผู้อื่น”

กรมการแพทย์เดินหน้ากระจายบริการสู่ภูมิภาค

กรมการแพทย์ได้วางแผนระยะยาวเพื่อ “ลดความเหลื่อมล้ำทางการแพทย์” โดยตั้งเป้าให้บริการด้านเวชศาสตร์ฟื้นฟูขั้นสูงเข้าถึงได้ในทุกภูมิภาค ไม่จำกัดอยู่เฉพาะในกรุงเทพฯ หรือโรงพยาบาลใหญ่เท่านั้น ภายในปี 2568 มีการวางแผนกระจาย “หุ่นยนต์ฝึกเดินต้นแบบ” ไปยังโรงพยาบาลในเครือข่ายศูนย์ฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง 12 แห่งทั่วประเทศ เช่น โรงพยาบาลเชียงใหม่ ขอนแก่น สงขลา และนครราชสีมา เพื่อให้ผู้ป่วยในต่างจังหวัดสามารถเข้าถึงเทคโนโลยีเดียวกับที่ใช้ในโรงพยาบาลระดับประเทศ

นวัตกรรมไทยพัฒนาเอง ลดต้นทุน เพิ่มโอกาส

หุ่นยนต์ฝึกเดินนี้ไม่ได้เป็นเทคโนโลยีนำเข้าทั้งหมด แต่เป็นผลงานร่วมของกรมการแพทย์กับทีมวิจัยจากสถาบันวิศวกรรมชีวการแพทย์ในประเทศ โดยพัฒนา “ต้นแบบหุ่นยนต์ฝึกเดินไทย” ที่มีคุณสมบัติใกล้เคียงกับเทคโนโลยีจากต่างประเทศ แต่ต้นทุนต่ำกว่าเกือบครึ่ง หุ่นยนต์ฝึกเดินนำเข้ามีราคาสูงกว่า 10 ล้านบาทต่อเครื่อง ทำให้โรงพยาบาลในต่างจังหวัดไม่สามารถจัดซื้อได้ แต่เมื่อไทยสามารถพัฒนาเองได้ในประเทศ ราคาจะลดลงเหลือประมาณ 4–5 ล้านบาทต่อเครื่อง ซึ่งช่วยเปิดโอกาสให้โรงพยาบาลระดับจังหวัดและศูนย์ฟื้นฟูขนาดกลางสามารถเข้าถึงได้จริง

อนาคตของการแพทย์ฟื้นฟูไทย

กรมการแพทย์ตั้งเป้าจะต่อยอดเทคโนโลยีนี้ไปสู่ระบบ “การฟื้นฟูด้วยหุ่นยนต์ครบวงจร” ซึ่งครอบคลุมทั้งส่วนของแขน ลำตัว และการทรงตัว รวมถึงพัฒนาแพลตฟอร์มออนไลน์เพื่อเชื่อมต่อข้อมูลผู้ป่วยให้แพทย์สามารถติดตามผลการฝึกได้จากระยะไกลนอกจากนี้ ยังมีแนวคิดในการสร้าง “ศูนย์นวัตกรรมฟื้นฟูสมรรถภาพแห่งชาติ” ที่รวมหุ่นยนต์และเทคโนโลยี AI เพื่อช่วยให้การฟื้นตัวของผู้ป่วยเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด

นวัตกรรมหุ่นยนต์ฝึกเดินที่กรมการแพทย์พัฒนา ไม่เพียงเป็นการยกระดับศักยภาพด้านเวชศาสตร์ฟื้นฟูของประเทศเท่านั้น แต่ยังสะท้อนแนวคิด “เทคโนโลยีเพื่อความเท่าเทียม” ที่ต้องการให้ประชาชนทุกคนเข้าถึงบริการทางการแพทย์ที่มีคุณภาพโดยไม่ขึ้นอยู่กับรายได้หรือพื้นที่ที่อาศัย ประเทศไทยกำลังก้าวสู่จุดเปลี่ยนสำคัญของการแพทย์ฟื้นฟู ที่ไม่ได้เน้นเพียงการรักษา แต่คือ “การคืนชีวิต” ให้กับผู้คน

เขียน/เรียบเรียงโดย: ClinicInsights.asia