ดึงผมจนหัวล้าน หยุดไม่ได้” หรือ “ทำไมชอบดึงผม” สัญญาณปัญหาสุขภาพจิต
หลายคนอาจเคยมีพฤติกรรม “ดึงผมเล่น” เวลารู้สึกเครียด เบื […]
อาการหวาดระแวง คิดว่ามีคนจะทำร้าย หรือเชื่อว่าคนรอบข้างไม่หวังดี อาจไม่ใช่เพียงความกังวลใจทั่วไป แต่เป็นสัญญาณของโรคจิตเภทชนิดหลงผิดหวาดระแวง (Paranoid Schizophrenia) ภาวะนี้เกิดจากความผิดปกติของสารเคมีในสมอง ส่งผลให้การรับรู้และความคิดบิดเบี้ยว ผู้ป่วยอาจเชื่อในสิ่งที่ไม่เป็นจริงและรู้สึกกลัวโดยไม่มีเหตุผลชัดเจน
โรคนี้พบได้ทั้งในผู้หญิงและผู้ชาย โดยมักเริ่มปรากฏอาการช่วงอายุระหว่าง 18–35 ปี ซึ่งเป็นวัยทำงานหรือวัยเรียนที่มีความเครียดสะสมสูง
อาการที่พบบ่อย
- กลัวว่าคนรอบข้างจะทำร้าย หรือมีแผนร้ายซ่อนอยู่
- ได้ยินเสียงในหัว เช่น เสียงคนพูด เสียงสั่งการ หรือเสียงเตือน
- มีความเชื่อผิด ๆ ว่ามีคนคอยติดตามหรือจ้องจับผิด
- ไม่ไว้ใจแม้กระทั่งคนในครอบครัว
- มีความคิดแปลก ๆ ที่ไม่สามารถอธิบายได้
- สีหน้าและพฤติกรรมเปลี่ยนไป เช่น พูดคนเดียว หัวเราะโดยไม่มีสาเหตุ หรือหลีกเลี่ยงการเข้าสังคม
สาเหตุที่อาจทำให้เกิดโรคจิตเภทแบบหวาดระแวง
- พันธุกรรม หากคนในครอบครัวเคยมีประวัติเป็นโรคจิตเภท ความเสี่ยงจะสูงขึ้น
- ความผิดปกติของสารสื่อประสาทในสมอง โดยเฉพาะโดปามีนและกลูตาเมต
- สภาพแวดล้อมและความเครียดสะสม เช่น การทำงานหนัก การสูญเสียคนใกล้ชิด หรือประสบเหตุรุนแรงทางอารมณ์
- การใช้สารเสพติด เช่น ยาเสพติดประเภทกระตุ้นประสาท หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก
- การนอนหลับไม่เพียงพอ ส่งผลให้สมองและฮอร์โมนควบคุมอารมณ์ทำงานผิดสมดุล
ผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน
- นอนไม่หลับ หรือฝันร้ายซ้ำ ๆ
- สูญเสียความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง เพราะไม่ไว้ใจใคร
- ไม่สามารถทำงานหรือเรียนได้ตามปกติ
- มีโอกาสเกิดอาการซึมเศร้าหรือวิตกกังวลร่วมด้วย
- ในบางรายอาจมีแนวโน้มทำร้ายตัวเองหากอาการรุนแรง
กลุ่มคนที่มีความเสี่ยงสูง
- คนที่มีญาติสายตรงเป็นโรคจิตเภท
- ผู้ที่เคยประสบเหตุการณ์กระทบจิตใจรุนแรง เช่น การสูญเสียหรือการถูกทำร้าย
- ผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าเรื้อรังหรือวิตกกังวลขั้นรุนแรง
- ผู้ที่ใช้สารเสพติดหรือดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
แนวทางรักษาและการดูแล
- เข้าพบจิตแพทย์เพื่อวินิจฉัยอย่างละเอียด
แพทย์จะประเมินทั้งด้านจิตใจและการทำงานของสมองก่อนให้การรักษา
- การใช้ยา
เพื่อควบคุมอาการหลอน หวาดระแวง หรืออารมณ์แปรปรวน
- การบำบัดด้านพฤติกรรมและจิตใจ (CBT)
ช่วยให้ผู้ป่วยเข้าใจความคิดและจัดการกับความกลัวได้ดีขึ้น
- การสนับสนุนจากครอบครัวและคนใกล้ชิด
เป็นสิ่งสำคัญ เพราะผู้ป่วยมักรู้สึกโดดเดี่ยว
- ฝึกการผ่อนคลายความเครียด
เช่น ออกกำลังกายเบา ๆ ฝึกสมาธิ หรือทำกิจกรรมที่ช่วยให้จิตใจสงบ
- ติดตามอาการต่อเนื่องกับแพทย์
เพื่อปรับยาและประเมินอาการอย่างสม่ำเสมอ
สิ่งที่ครอบครัวควรทำ
- รับฟังและเข้าใจผู้ป่วยโดยไม่ตัดสิน
- หลีกเลี่ยงการโต้แย้งหรือบังคับให้เปลี่ยนความคิด
- สนับสนุนให้ผู้ป่วยเข้ารับการรักษาอย่างต่อเนื่อง
- จัดสภาพแวดล้อมให้สงบ ปลอดภัย และลดสิ่งกระตุ้นทางอารมณ์
ข้อควรรู้
โรคจิตเภทไม่ใช่ “ความบ้า” แต่เป็นภาวะที่สมองส่งสัญญาณผิดพลาด ทำให้รับรู้ความจริงบิดเบี้ยว หากได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม ผู้ป่วยส่วนใหญ่สามารถกลับมาใช้ชีวิตได้ตามปกติ การสังเกตและเข้ารับการรักษาเร็วคือการควบคุมอาการและป้องกันภาวะรุนแรงในอนาคต
ความหวาดระแวงหรือกลัวว่าคนรอบข้างจะทำร้าย อาจไม่ใช่แค่ความคิดฟุ้งซ่าน แต่เป็นสัญญาณของภาวะจิตเภทชนิดหวาดระแวงที่ต้องได้รับการประเมินจากแพทย์จิตเวชโดยเร็ว โรคนี้เกิดจากความผิดปกติของสารเคมีในสมอง ไม่ใช่ความอ่อนแอทางใจ และสามารถรักษาได้หากเข้ารับการดูแลอย่างเหมาะสม การรับฟังด้วยความเข้าใจจากคนใกล้ชิดจะช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกปลอดภัย และกล้ากลับมารักษาตัวต่อเนื่อง
