โรคหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorder) ทำความเข้าใจ NPD ให้ชัดเจน

คนหลงตัวเอง นึกถึงเพื่อนหรือคนรอบตัวที่ชอบถ่ายรูปตัวเองหรือพูดถึงตัวเองตลอดเวลา แต่ในเชิงสุขภาพจิต โรคหลงตัวเองหรือ Narcissistic Personality Disorder (NPD) ไม่ได้หมายถึงการชอบตัวเองธรรมดา แต่เป็นภาวะบุคลิกภาพที่ซับซ้อนและส่งผลกระทบทั้งต่อตัวผู้ป่วยและคนรอบข้าง

โรคหลงตัวเอง คืออะไร

NPD เป็นความผิดปกติของบุคลิกภาพ ผู้ที่มีภาวะนี้จะมีความรู้สึกว่าตนเองสำคัญมากเกินไป ต้องการการยกย่องชมเชยจากคนอื่นอยู่เสมอ และขาดความเข้าใจในความรู้สึกของผู้อื่น ลักษณะเหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงนิสัย แต่มีความรุนแรงและต่อเนื่องจนกระทบต่อความสัมพันธ์ในครอบครัว การทำงาน และชีวิตประจำวัน

อาการที่พบได้บ่อย

• รู้สึกว่าตนเองพิเศษและเหนือกว่าคนอื่น
• ต้องการคำชมและการยอมรับตลอดเวลา
• ขาดความเห็นอกเห็นใจ ไม่เข้าใจหรือไม่สนใจความรู้สึกของผู้อื่น
• ใช้ประโยชน์จากคนรอบข้างเพื่อบรรลุเป้าหมายของตัวเอง
• มีความทะเยอทะยานสูงและต้องการความสำเร็จอย่างต่อเนื่อง
• แสดงความโกรธหรือดูถูกเมื่อไม่ได้รับสิ่งที่ต้องการ

ความแตกต่างระหว่างนิสัยชอบตัวเองกับโรคหลงตัวเอง

ทุกคนสามารถมีความภูมิใจ หรือชื่นชมตัวเองได้ เป็นเรื่องปกติ แต่ถ้าความคิดและพฤติกรรมเหล่านั้นมากเกินไปจนไม่สามารถรักษาความสัมพันธ์กับคนอื่นได้ และทำให้เกิดความทุกข์ทั้งต่อตัวเองและผู้อื่น คือสิ่งที่แยก NPD ออกจากความมั่นใจธรรมดา

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดโรค

แม้จะยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด แต่มีหลายปัจจัยที่อาจเกี่ยวข้อง เช่น

• พันธุกรรม บุคคลที่มีประวัติครอบครัวที่มีปัญหาบุคลิกภาพอาจมีความเสี่ยงสูงขึ้น
• สิ่งแวดล้อม การเลี้ยงดูที่เข้มงวดเกินไปหรือให้ความคาดหวังสูงเกินจริง
• ประสบการณ์ในวัยเด็ก เช่น การไม่ได้รับการยอมรับอย่างเหมาะสม หรือถูกเปรียบเทียบกับผู้อื่นอยู่เสมอ

ผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน

• ความสัมพันธ์กับครอบครัวและเพื่อนเต็มไปด้วยความขัดแย้ง
  มีความยากลำบากในการทำงานเป็นทีม
• เสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้าและวิตกกังวลหากไม่ได้รับการยอมรับตามที่คาดหวัง
• อาจนำไปสู่พฤติกรรมเสี่ยงเพื่อรักษาภาพลักษณ์ เช่น ใช้เงินเกินตัว

แนวทางดูแลและช่วยเหลือ

โรคหลงตัวเองไม่ใช่สิ่งที่หายไปเอง แต่สามารถดูแลและปรับปรุงได้

• การบำบัดด้วยจิตบำบัด เป็นวิธีหลักที่ช่วยให้ผู้ป่วยเรียนรู้การเข้าใจตนเองและผู้อื่นมากขึ้น
• ฝึกทักษะการสื่อสาร เพื่อสร้างความสัมพันธ์ที่สมดุลและลดความขัดแย้ง
• สนับสนุนจากครอบครัว ด้วยการสร้างขอบเขตที่ชัดเจนและไม่ตามใจเกินไป
• การใช้ยา อาจพิจารณาเมื่อมีอาการอื่นร่วม เช่น ภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล

การมองว่าผู้ป่วยเป็นเพียงคนที่ “เอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง” อาจไม่เพียงพอ เพราะจริงแล้วภาวะนี้คือความผิดปกติที่ซับซ้อนและต้องได้รับความเข้าใจ การสร้างความตระหนักว่า NPD คือ ภาวะสุขภาพจิตที่สามารถดูแลได้ จะช่วยลดการตีตรา และเปิดโอกาสให้ผู้ป่วยได้รับความช่วยเหลืออย่างเหมาะสมค่ะ

เขียน/เรียบเรียง โดย: ClinicInsights.asia