อยู่กับผู้ป่วยจิตเวชอย่างเข้าใจ วิธีปรับตัวของคนใกล้ชิดที่ควรรู้
การมีคนใกล้ชิดเป็นผู้ป่วยจิตเวช ไม่ใช่เรื่องง่ายสำหรับค […]
สังคมให้ความสำคัญกับรูปร่างหน้าตา การดูดีภายนอกถูกมองว่าเป็นบัตรผ่านสำคัญหลายด้าน ตั้งแต่การทำงาน ความสัมพันธ์ ไปจนถึงการใช้ชีวิตประจำวัน จึงไม่แปลกที่หลายคนจะหันมาดูแลสุขภาพและรูปร่างของตนเอง แต่หากความพยายามนี้กลายเป็นความหมกมุ่นที่ควบคุมไม่ได้ จนทำให้คุณภาพชีวิตลดลง ก็อาจสะท้อนถึงภาวะทางจิตเวชที่เรียกว่า โรคย้ำคิดย้ำทำเกี่ยวกับรูปร่างหรือ Body Dysmorphic Disorder (BDD) ซึ่งเป็นโรคที่ใกล้ตัวและพบมากขึ้นเรื่อย ๆ
โรค Body Dysmorphic Disorder (BDD) คืออะไร
BDD คือ โรคทางจิตเวชที่ผู้ป่วยมี ความคิดหมกมุ่นและไม่พอใจกับรูปร่างหน้าตาของตัวเอง ความเป็นจริง ความบกพร่องที่กังวลอาจไม่มีอยู่จริง หรือมีเพียงเล็กน้อยจนคนรอบข้างแทบไม่สังเกตเห็น ผู้ป่วยใช้เวลาหลายชั่วโมงต่อวันตรวจสอบรูปร่างหน้าตา เปรียบเทียบกับผู้อื่น หรือหาวิธีแก้ไขอย่างสุดโต่ง
อาการที่พบบ่อย
- ใช้เวลามากในการ soiหน้าหรือสำรวจร่างกายซ้ำ ๆ
- หมกมุ่นกับจุดใดจุดหนึ่ง เช่น จมูก ผิวพรรณ น้ำหนัก
- เปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่นอยู่ตลอด
- หลีกเลี่ยงการเข้าสังคมเพราะกลัวถูกมอง
- รู้สึกกังวล เศร้า หรือโกรธเมื่อเห็นว่ารูปร่างไม่เป็นอย่างที่หวัง
- บางรายอาจเลือกการทำศัลยกรรมหรือวิธีแก้ไขทางกายภาพซ้ำ ๆ แต่ก็ยังไม่รู้สึกพอใจ
ทำไมถึงเป็นโรคจิตเวชที่ใกล้ตัว
- สื่อและสังคมออนไลน์
การเปรียบเทียบรูปร่างหน้าตาผ่านรูปภาพที่ตกแต่งในโซเชียล ทำให้มาตรฐานความสวยหล่อสูงเกินจริง
- แรงกดดันจากสังคม
ค่านิยมที่ให้ความสำคัญกับรูปลักษณ์มากกว่าความสามารถ ทำให้หลายคนรู้สึกว่าตนเองด้อยค่า
- ประสบการณ์ในอดีต
เคยถูกล้อเลียนเรื่องรูปร่างหรือลักษณะทางกายภาพ
- พันธุกรรมและสมอง
การทำงานของสมองบางส่วนที่เกี่ยวกับการประมวลผลภาพและการรับรู้ตนเองผิดปกติ
ผลกระทบต่อชีวิต
- สุขภาพจิต เพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า โรควิตกกังวล และการแยกตัวทางสังคม
- สุขภาพกาย การควบคุมอาหารอย่างรุนแรง หรือออกกำลังกายหักโหมจนร่างกายอ่อนแอ
- คุณภาพชีวิต เสียเวลาและทรัพยากรจำนวนมากไปกับการแก้ไขรูปร่างที่ไม่สิ้นสุด
- ความสัมพันธ์ เกิดปัญหากับคนรอบข้างเพราะการย้ำคิดย้ำทำ
วิธีรักษาและดูแล
- การบำบัดด้วยการพูดคุย (Psychotherapy)
โดยเฉพาะ CBT ช่วยปรับความคิดที่บิดเบือนเกี่ยวกับรูปร่าง
- การใช้ยา
ยาต้านซึมเศร้าบางชนิด เช่น SSRIs ช่วยลดอาการย้ำคิดและความกังวล
- การสนับสนุนจากครอบครัวและเพื่อน
ช่วยลดการตีตราและสร้างสภาพแวดล้อมที่เข้าใจ
- การดูแลตนเอง
- จำกัดเวลาอยู่กับโซเชียล
- ฝึกโฟกัสกับความสามารถและคุณค่าในตัวเอง
- ออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ ไม่ใช่เพียงรูปลักษณ์
บทบาทของสังคม
การตระหนักรู้ว่า รูปร่างไม่ใช่ตัววัดคุณค่าของคน คือสิ่งสำคัญ การส่งเสริมภาพลักษณ์เชิงบวก (Body Positivity) และการสร้างความเข้าใจในโรค BDD จะช่วยให้ผู้ที่มีภาวะนี้กล้าขอความช่วยเหลือโดยไม่ถูกตัดสิน
ความคิดหมกมุ่นกับรูปร่าง อาจเริ่มจากความต้องการดูดี แต่เมื่อมันกลายเป็นสิ่งที่ครอบงำจิตใจจนส่งผลต่อชีวิต นั่นคือสัญญาณเตือนที่ไม่ควรละเลย โรค Body Dysmorphic Disorder เป็นโรคจิตเวชที่พบได้มากกว่าที่คิด และสามารถรักษาได้หากได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม การเข้าใจปัญหานี้ทั้งในมุมของผู้ป่วย ครอบครัว และสังคม จะช่วยให้ทุกคนอยู่ร่วมกันอย่างไม่ตัดสิน และเห็นคุณค่าที่แท้จริงของมนุษย์มากกว่าภายนอก
เขียน/เรียบเรียง โดย: ClinicInsights.asia
